Zamek ciechanowski to najbardziej rozpoznawalny symbol miasta Ciechanowa. Jego potężne mury i wieże przypominają o bogatej historii, która przez wieki kształtowała to miejsce. Od momentu rozpoczęcia budowy w XIV wieku, zamek stał się ważnym elementem nie tylko dla miasta, ale również dla całego Mazowsza.
Początki Zamku: Ochrona Przed Wrogami
Budowa zamku ciechanowskiego rozpoczęła się około 1355 roku, w czasach, gdy Mazowsze było niezależnym księstwem rządzonym przez księcia Siemowita III z linii Piastów Mazowieckich. W tamtym okresie Polska była w trakcie procesu zjednoczenia po rozbiciu dzielnicowym, a zamek miał pełnić funkcję obronną, chroniąc przed najazdami Krzyżaków, Czechów i Litwinów.
Zamek został zaprojektowany jako prostokąt o wymiarach 48 x 57 metrów, z potężnymi murami i wieżami, a także dużym, pustym dziedzińcem. Jego budowa przypominała wczesnośredniowieczne zamki bizantyjskie, a jedyną drogą do niego był długi, drewniany most prowadzący przez bagniste tereny rzeki Łydyni.
Niezdobyta Twierdza
Zamek ciechanowski nigdy nie został zdobyty przez wrogów, mimo licznych prób, w tym ataków Krzyżaków. Dowodem na to są znalezione w fosie zamkowej miecze i fragmenty uzbrojenia rycerzy zakonnych, odkryte podczas badań archeologicznych. Na przełomie XIV i XV wieku zamek pełnił funkcję obronnej twierdzy granicznej, z której można było kontrolować granice z Państwem Krzyżackim.
Okres Świetności: Panowanie Janusza I
Największy rozkwit zamku przypadł na czasy panowania księcia Janusza I, syna Siemowita. Po zwycięstwie nad Krzyżakami pod Grunwaldem w 1410 roku, Janusz I przebudował zamek na swoją rezydencję, wznosząc nowe budynki mieszkalne, podwyższając mury i wieże oraz wzmacniając obronę zamku. Dodano ozdobny bruk na dziedzińcu i wykopano fosę, co jeszcze bardziej podniosło jego walory obronne.
Zamek Jako Centrum Władzy i Obrony
W kolejnych latach zamek służył jako ważne centrum administracyjne Księstwa Ciechanowskiego oraz miejsce przechowywania skarbu książęcego. Był także miejscem międzynarodowych negocjacji. Zamek dostosowano do użycia broni palnej, a załogę wyposażono w działa i strzelby. Przebudowano główne wejście, tworząc nowoczesne przedbramie z mostem zwodzonym.
Upadek i Ruina
Po śmierci Janusza II w 1495 roku zamek stracił na znaczeniu, a po włączeniu Mazowsza do Korony Polskiej w 1526 roku, zaczął popadać w ruinę. Pewne prace remontowe prowadzono za panowania królowej Bony, ale po jej wyjeździe z Polski w 1556 roku, zaprzestano ich. W czasie „potopu szwedzkiego” zamek został zajęty przez Szwedów i spalony, po czym stał się ruiną na zabagnionych łąkach.
Od Ruiny do Muzeum
W XIX wieku ruiny zamku przyciągały artystów, którzy pozostawili po sobie liczne opisy i rysunki zamku. Dopiero w latach 60. XX wieku rozpoczęto proces odbudowy, przekształcając go w obiekt muzealny. Zamek stał się „trwałą ruiną” z niewielką ekspozycją muzealną. W 2005 roku Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie ogłosiło konkurs na rewitalizację zamku, mający na celu ożywienie tego zabytku.
Współczesne Odkrycia i Rewitalizacja
Badania archeologiczne prowadzone w latach 2007–2008 odkryły niezwykłe znaleziska, w tym drewniane i kamienno-ceglane konstrukcje z końca XIII wieku, co przyczyniło się do lepszego zrozumienia historii zamku. Dziś Zamek Książąt Mazowieckich w Ciechanowie wciąż pisze swoją historię, będąc świadectwem potęgi i świetności dawnych czasów oraz ważnym elementem dziedzictwa kulturowego Mazowsza.
Co Dziś Można Zrobić na Zamku Książąt Mazowieckich?
Zamek Książąt Mazowieckich w Ciechanowie to miejsce, które warto odwiedzić nie tylko ze względu na jego bogatą historię, ale także ze względu na różnorodne atrakcje dostępne dla zwiedzających. Zamek jest czynny codziennie, z wyjątkiem poniedziałków i dni poświątecznych. Godziny otwarcia różnią się w zależności od pory roku: od października do kwietnia można go zwiedzać w godzinach od 8:00 do 16:00, natomiast od maja do września od 10:00 do 18:00.
W zamku znajdują się różnorodne ekspozycje, które przybliżają historię zamku oraz regionu Mazowsza. Można tu zobaczyć m.in. wystawy archeologiczne, które prezentują znaleziska z wykopalisk prowadzonych na terenie zamku, a także wystawy poświęcone życiu codziennemu w średniowiecznym zamku. Na basztach oraz w zrekonstruowanej piwnicy, tzw. „sali gotyckiej”, można podziwiać zabytki z epoki.
Zamek organizuje także wydarzenia kulturalne, takie jak koncerty, wystawy czasowe, warsztaty i spotkania z historykami. Dla miłośników średniowiecznych klimatów, zamek jest miejscem, gdzie można uczestniczyć w rekonstrukcjach historycznych, które przenoszą zwiedzających w czasy rycerzy i książąt.
Warto pamiętać, że ekspozycje zamkowe są zamknięte 1 stycznia, w Święto Trzech Króli, podczas Wielkanocy (niedziela i poniedziałek), w Boże Ciało, 1 listopada oraz 25 grudnia. W pozostałe święta zamek jest czynny normalnie, co daje wiele okazji do zaplanowania wizyty.
Ostatnie wejście na ekspozycje odbywa się na pół godziny przed zamknięciem, co daje zwiedzającym czas na spokojne zwiedzenie wszystkich atrakcji. Dla osób planujących wizytę lub mających pytania, dostępne są informacje kontaktowe: tel. 23 672 40 64 oraz email: zamek@muzeumciechanow.pl. Zamek znajduje się przy ul. Zamkowej 1, w samym sercu Ciechanowa.